[Sách hay] Quá khứ là miền đất lạ

Tôi vốn không phải là tín đồ của truyện trinh thám – những truyện trinh thám tôi từng đọc là Conan và truyện trinh thám của Dan Brown (thậm chí cả Sherlock Homes tôi cũng không nghĩ mình sẽ đủ kiên nhẫn để đọc). Tuy nhiên, “Quá khứ là miền đất lạ” của tác giả người miền Nam Italia Gianrico Carofiglio đã thực sự thu hút tôi, mặc dù tôi nghĩ cuốn tiểu thuyết này nghiêng về thể loại tội phạm, tâm lý hơn là trinh thám.

Về tác giả, tôi chưa thể tìm nhiều thông tin. Gianrico Carofiglio là nhà văn trinh thám đương đại nổi tiếng của Italia, nguyên là công tố viên chống mafia ở thành phố cảng Bari miền Nam nước Ý, hiện đang tham gia chiến trường và là là Thượng nghị sĩ của Quốc hội Ý. Ngoài ra ông còn là Chủ tịch danh dự của giải Edinburgh Gadda, một giải thưởng từng vinh danh Carlo Emilio Gadda.

Câu chuyện diễn ra những năm thập niên 80 (khoảng 20 năm sau khi nước Ý hoàn toàn thống nhất). Thời gian này nền kinh tế Ý đang dần phục hồi do được Mỹ mở gói cứu trợ mang tên Kế hoạch Marshall giúp khôi phục nền kinh tế châu Âu sau Đệ Nhị Thế Chiến và vừa trải qua thập niên 70 với những bất ổn trong chính trị. Đến thập niên 80, lần đầu tiên có một vị tổng thống Sandro Pertini là người Đảng Du Kích (Đảng dân chủ Cộng hòa – ông là người chống chủ nghĩa phát xít trong chiến tranh). Mặc dù đất nước Italia đã hoàn toàn thống nhất, nhưng chính trong đất nước sự phân hóa vẫn luôn rõ rệt: miền Bắc Ý cổ kính đẹp đẽ với những lâu đài cổ xưa hàng trăm năm danh giá luôn bị định kiến “ghét miền Nam” bẩn thỉu, lúc nào cũng chìm ngập trong rác, trong tội phạm, mafia – nơi sinh ra món bánh Pizza ngon lành nổi tiếng khắp thế giới sánh ngang với Pizo (tiền bảo kê), luật Omerta tưởng chỉ có trên truyện với những công tố viên trong những trận chiến chống Mafia dài dặc,....

Đóng khung giữa hai chương mở đầu và kết thúc ở thì hiện tại, tiểu thuyết đưa tâm trí Giorgio về thăm lại quá khứ hồi cuối những năm 1980, khi cậu mới ngoài hai mươi và đang là một sinh viên luật gương mẫu xuất sắc. Giorgio có một bảng điểm hoàn hảo, một cô bạn gái dễ thương xuất thân từ gia đình gia giáo. Cả tương lai tươi sáng trải ra trước mắt cho đến khi cậu gặp Francesco, sinh viên khoa triết. Vụ ẩu đả tại một bữa tiệc Giáng sinh đã đưa hai con người ấy đến gần nhau. Bị lối sống của Francesco cuốn hút, Giorgio bỏ học, bỏ người yêu, bắt đầu dấn thân vào một cuộc sống như trong mơ với xế nhanh, rượu ngon, và… tội lỗi. Cho đến một ngày kia, Giorgio chợt nhận ra mình đã đi quá xa.

Trong khi đó, ở một tuyến truyện khác, một trung úy quân cảnh địa phương đang cùng đồng đội đau đầu truy tìm thủ phạm giấu mặt của hàng loạt vụ cưỡng bức các cô gái trẻ. Trung úy Chiti vừa mới được thuyên chuyển đến Bari và dường như không chuẩn bị trước cho yếu tố tội phạm lẩn quất dưới mã ngoài đẹp đẽ của thành phố này.

Hai tuyến truyện tưởng chừng như không liên quan đến nhau: các chiến sĩ quân cảnh chẳng lo lắng gì về nạn cờ bạc bịp - hoạt động mà Giorgio cùng Francesco đang lún ngày càng sâu; và trong khi hai anh bạn kia đang lên đường vi vu tới Tây Ban Nha thì các vụ án vẫn tiếp diễn ra ở Bari. Tuy nhiên, càng về cuối, mối liên quan càng trở nên rõ ràng, và mặc dù người đọc đã tự đoán ra song điều ấy không làm giảm mức độ căng thẳng hồi hộp mà câu chuyện dẫn dắt.

Để nói về “Quá khứ là miền đất lạ”, chỉ có một câu: mô tả tâm lý tội phạm thiên tài! Những mô tả về thay đổi và diễn biến trong suy nghĩ cũng như tâm trạng của Giorgo vô cùng sắc nét, rõ ràng, phức tạp và căng thẳng. Đặc biệt câu chuyện cho tôi cảm giác....hình như Giorgo và Francesco...không phạm tội, hay đúng ra là nhận ra họ phảm tội mà không hề có cảm giác căm ghét hay kinh tởm những gì họ làm. Những lí lẽ khá đắc biệt mà phải nói thật là...vừa vô lý lại vừa có lý khiến phải vừa đọc vừa nghĩ, vừa hồi hộp theo diễn biến. Thoại nhanh sắc gọn, diễn biến thần tốc,...tất cả đan xen đã vẽ lên bối cảnh một thế giới nằm trong bóng tối hết sức kì bí, hồi hộp không kém phần quyến rũ.